Instytut powstał w 2008 roku, łącząc naukowców aktywnych dotąd w różnych ośrodkach w Polsce i zagranicą. Kadrę Instytutu tworzą nauczyciele akademiccy o wieloletnim doświadczeniu i liczne grono młodych naukowców.
O dynamicznym rozwoju Instytutu świadczą prowadzone tu projekty badawcze, które otrzymały finansowanie ze środków Narodowego Centrum Nauki i Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, dotyczące m.in. inwentaryzacji zabytków rzemiosła artystycznego w kościołach Archidiecezji Krakowskiej czy tworzenia interdyscyplinarnych baz danych dokumentujących jedwabne tkaniny z krakowskich zbiorów kościelnych od XV do XVII w. W realizacji programów badawczych uczestniczą nasi studenci i absolwenci.

Siedziba Instytutu Historii Sztuki i Kultury UPJPII znajduje się w sercu Krakowa. Od najważniejszych zabytków miasta, muzeów i galerii dzieli nas najwyżej kilkuminutowy spacer. Dzięki temu nasi studenci mają okazję poznawać świat sztuki podczas licznych zajęć prowadzonych w muzeach, galeriach, kościołach i innych zabytkach architektury. Naszym zdaniem bezpośredni kontakt z dziełem sztuki i możliwość swobodnej dyskusji są szczególnie istotne podczas studiów, dlatego prowadzimy zajęcia zawsze w małych grupach.
W czasie roku akademickiego organizowane są krajowe i zagraniczne objazdy naukowe, a latem umiejętności zawodowe szlifowane są podczas praktyk wakacyjnych.

Poszerzaniu fachowej wiedzy sprzyja działalność trzech specjalistycznych pracowni (Pracownia Badań i Konserwacji Tkanin Zabytkowych, Pracownia Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków, Pracownia Dziejów Kultury Materialnej), co umożliwia studentom udział w prowadzonych przez Instytut pracach badawczych. Staramy się, aby program studiów dawał różnorodne możliwości rozwoju indywidualnych zainteresowań, a jeśli twórcza fantazja studentów wykracza poza te propozycje, wówczas przyjazne ramy dla realizacji tych twórczych pomysłów zapewnia Studenckie Koło Naukowe.